Την Τρίτη 24-07-2018 πραγματοποιήθηκε η ετήσια συνάντηση των παλαιών Ριζαρειτών στο Μονοδένδρι Ζαγορίου, γενέτειρα των μεγάλων εθνικών ευεργετών και ιδρυτών της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής Μάνθου και Γεωργίου. Οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης ξεκίνησαν με τον Όρθρο και τη Θεία Λειτουργία, στην οποία χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων κ. κ. Μάξιμος και έψαλαν μέλη της βυζαντινής χορωδίας του Παραρτήματος Ηπείρου της ΕΑΡΕΣ.
Στο κήρυγμά του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιωαννίνων κ. κ. Μάξιμος τόνισε:
“Ας έχουμε πάντα στο νου και την καρδιά μας αυτούς τους δύο μεγάλους άνδρες τον Μάνθο και τον Γεώργιο Ριζάρη οι οποίοι θυσίασαν όλη τους τη ζωή, όλους τους καρπούς των κόπων τους για την Ελλάδα και για την ιδιαίτερη πατρίδα τους το Μονοδένδρι.

Mε τα χρήματα τα οποία διέθεσαν κατάφεραν να βοηθήσουν την Πατρίδα και την Εκκλησία σε θέματα που απασχολούσαν την εκπαίδευση, και ιδιαιτέρως στην εκπαίδευση των κληρικών.
Εκτός από το όραμά τους να βοηθήσουν, είχαν και τη μεγαλοκαρδία, ενώ αυτοί διέθεταν τα χρήματα, να συμβουλεύονται και τους ειδικούς μορφωμένους ανθρώπους σχετικά με το πώς θα ήταν ουσιαστική η βοήθεια για την Πατρίδα τους. Φρόντισαν ώστε να υπάρξουν γενεές γενεών κληρικών, ιερείς, επίσκοποι, ακόμη και αρχιεπίσκοποι και πατριάρχες οι οποίοι έμαθαν τα Ιερά γράμματα στη Σχολή που δημιούργησαν αυτοί οι μεγάλοι εθνικοί ευεργέτες, στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή. Όλοι αυτοί οι κληρικοί εκόσμησαν την Εκκλησία και μετέδωσαν και αυτό το πνεύμα της προσφοράς• ποτέ δεν ξέχασαν και δεν ξεχνούν αυτούς τους μεγάλους ευεργέτες. Πάντοτε τους μνημόνευαν και τους μνημονεύουν για την προσφορά τους, αλλά και πάντοτε προτρέπουν τους ανθρώπους να μιμούνται κατά τα μέτρα των δυνατοτήτων τους αυτήν την προσφορά.
Ας είναι αιωνία η μνήμη τους και, επειδή πιστεύουμε ότι βρίσκονται μέσα στην Αγκαλιά και το Φως του Χριστού, ας πρεσβεύουν και δι᾽ ημάς, έτσι ώστε να μας φωτίζει ο Θεός να κάνουμε τα πρέποντα για την Πατρίδα μας και την Εκκλησία, για τον τόπο μας και για όλο τον κόσμο.
Να ευχαριστήσω την ΕΑΡΕΣ και ιδιαίτερα τον πρόεδρο του Παραρτήματος Ηπείρου κ. Ράιο για την πρόσκληση, να ευχηθώ να είμαστε όλοι καλά και να βρεθούμε εδώ και άλλες φορές, για να δοξάσουμε τον Θεό και να προσευχηθούμε για τις άγιες ψυχές αυτών των μεγάλων ευεργετών της εκκλησίας και της πατρίδας μας, του Μάνθου και του Γεωργίου Ριζάρη”.
Ακολούθησε μνημόσυνο των μεγάλων ευεργετών, τρισάγιο και κατάθεση στεφάνου στην προτομή του Γεωργίου Ριζάρη και τιμητική εκδήλωση στην αίθουσα συνεδρίων της Ριζαρείου Χειροτεχνικής Σχολής με χαιρετισμούς και ομιλίες. Η συνάντηση έκλεισε με συνεστίαση-ρεφενέ στην πλατεία του χωριού, κάτω από την ευχάριστη σκιά των πλατανόφυλλων.

 Χαιρετισμός του Προέδρου της Δ. Ε. του Παραρτήματος Ηπείρου κ. Δημ. Ράιου

Άγιοι πατέρες,
κ. Δήμαρχε Ζαγορίου,
Aγαπητοί φίλοι και ομογάλακτοι αδελφοί.
Το Παράρτημα Ηπείρου της ΕΑΡΕΣ απευθύνει εγκάρδιο χαιρετισμό προς όλους τους Ριζαρείτες που ήρθαν από διάφορα μέρη,για να συμμετάσχουν και αυτή τη χρονιά στην εκδήλωση μνήμης, καθώς και προςόλους εσά ςπου ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μας και είστε εδώ συνεορταστές και κοινωνοί τω νσυναισθημάτων μας. Είναι αλήθεια ότι λιγοστεύουμε συνεχώς, καθώς μέλη των πρώτων μαθητικών σειρών της σύγχρονης περιόδου της Ριζαρείου συνεχίζουν να μας εγκαταλείπουν. Μετά τον Παπαθανάση Παπαθανασίου (2014) και τον Βασίλη Χολέβα (2017), πρόσφατα μας άφησε για τις αιώνιες μονές ο θεολόγος ιερέας Ιωάννης Βασιλάκης (2018), από τα ενεργά μέλη του Παραρτήματος ...
Όπως και πέρισυ, η σημερινή συνάντησή μας έγινε με συμπόρευση και αγαστή συνεργασία του Παραρτήματος Ηπείρου με την ΕΑΡΕΣ Αθηνών, σύμφωνα με το Ριζάρειο πνεύμα και τις καταστατικές αρχές της μητρικής Ενώσεως. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον πρόεδρο της ΕΑΡΕΣ κ. Κωνσταντίνο Μαστοράκη που είναι δίπλα μας, μας συμβουλεύει και μας ενισχύει σε όλα τα θέματα που μας απασχολούν. Χαιρετίζουμε επίσης τον παλαιό Πρόεδρο της ΕΑΡΕΣ δρ Αντώνη Βασιλάκη που βρίσκεται σήμερα ανάμεσά μας.
Με ιδιαίτερη χαράμεταφέρω τους θερμούς χαιρετισμούς Ριζαρειτών που διάφοροι λόγοι δεν τους επέτρεψαν να είναι σήμερα μαζί μας: του Προέδρου της ΕΑΡΕΣ Κωνσταντίνου Μαστοράκη, του Δημητρίου Μακρή, του Παναγιώτη Παπαδόπουλου, του π. Νικόλαου Μέμου, όπως και του προηγούμενου Διευθυντή της ΡΕΣ κ. Δημητρίου Μίχα.
Ευχαριστούμε εκ βάθους ψυχής τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ιωαννίνων κ. κ. Μάξιμο που τίμησε την πρόσκλησή μας και χοροστάτησε στη Θεία Λειτουργία. Θερμές ευχαριστίες απευθύνω επίσης προς τον Γ. Γ. κ. Σ. Μωραΐτη και τα μέλη του Πολυμελούς Συμβουλίου της ΡΕΣ για την ευγενική παραχώρηση της αίθουσας, όπου βρισκόμαστε τώρα. Θα ήταν επίσης παράλειψη να μην υπογραμμίσωτην εξαιρετική φιλοξενία και περιποίηση της κ. Γέπη και του λοιπού προσωπικού του Ιδρύματος.
Θα κλείσω ευχαριστώντας θερμά τα μέλη της Δ. Ε. του Παραρτήματος Ηπείρου και πολύτιμους συνεργάτες μου, Τάσο Κοσίνα, Σπύρο Σουκοβέλο, Δημήτριο Τάγκα, Νίκο Πριστέρη και π. Παναγιώτη Σχίζα• ευχαριστώ επίσης τα μέλη της βυζαντινής χορωδίας μας με χοράρχη τον Νεκτάριο Παπαθανασίου, και τον ομογάλακτο αδελφό κ. Παπαχρήστο για την επαναλαμβανόμενη προσφορά του στεφάνου που κατατέθηκε στην προτομή του Γεωργίου Ριζάρη.

Χαιρετισμός του Γραμματέα της Δ. Ε. του Παραρτήματος Ηπείρου κ. Τάσου Κοσίνα

Σεβαστοί πατέρες,
αξιότιμε Πρόεδρε του Παραρτήματος Ηπείρου,
ομογάλακτοι αδελφοί Ριζαρείτες,
αγαπητοί κυρίες και κύριοι,
Καλώς ανταμωθήκαμε σήμερα στο Μονοδένδρι, στη γενέτειρα των αείμνηστων μεγάλων εθνικών ευεργετών, ΜάνθουκαιΓεωργίου Ριζάρη, για να αποτίσουμε φόρο τιμής στη μνήμη των αοιδίμων κτητόρων της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής, καθώς και των λοιπών ευεργετών της Σχολής.
Όπως υπογράμμισε ο Πρόεδρός μας, η σημερινή εκδήλωση πραγματοποιείται για τρίτη συνεχή χρονιά σε αγαστήσυνεργασία της κεντρικής ΕΑΡΕΣ με το Παράρτημα Ηπείρου.
Εκφράζουμε τον σεβασμό και την βαθειά μας εκτίμηση στο πρόσωπο του Σεβασμιωτάτου κ. κ.Μάξιμου που μας τίμησε σήμερα με την παρουσία του και μας γέμισε χαρά και φίλια αισθήματα.
Η σημαντική ιστορική διαδρομή 174 χρόνων που χάραξε η ΡΕΣ ως τώρα και η οποία είχε ως βάση τη σοφή διαθήκη των Ριζαρών, συνεχίζεται επιτυχώς από τους σημερινούς εκτελεστές της, πιστούς στις εντολές των ευεργετών.
Καινούργιο στόχο βεβαίως αποτελεί η προσαρμογή και πάλι της Σχολής στη σύγχρονη εποχή και η ανάπτυξη της μέσα σε μια κοινωνία που έχει ανάγκη την παρουσία της, τη δική της οπτική γωνία και στάση απέναντι σε πράγματα και γεγονότα. Έτσι λοιπόν το βάρος της σημερινής προσπάθειας πέφτει στην αναβάθμιση της ΡΕΣ και στη συνέχιση της αξιοποίησης της περιουσίας των Ριζαρών με εξίσου αποτελεσματικό τρόπο όπως και παλαιότερα.
Οι αλλαγές κατά καιρούς του εκπαιδευτικού συστήματος στη χώρα μαςεπηρέασαν, όπως ήταν φυσικό, και τη Ριζάρειο Σχολή που έζησε διάφορες φάσεις ακμής ή συρρίκνωσης. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το γενικότερο πρόβλημα της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης, έχει δημιουργήσει σχετική αδιαφορία για εξειδικευμένη θεολογική και εκκλησιαστική μαθητεία και κατ᾽ επέκταση γνώση στους σημερινούς νέους. Η γενικότερη κρίση της κοινωνίας μας έχει επιδράσει και σε αυτόν τον τομέα.
Όμως το διαχρονικό μήνυμα της Ορθοδοξίας, συνδυαζόμενο με την υποδομή της θρησκευτικής παράδοσης στην ψυχή του Έλληνα, δίνει την ελπίδα που χρειάζεται, για να ξεπεραστεί το πρόβλημα. Σήμερα η ΡΕΣ λειτουργεί ως Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο, όπου επιπλέον διδάσκονται και εξειδικευμένα θεολογικά μαθήματα. Οι απόφοιτοι έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπως όλοι οι απόφοιτοι των Γενικών Λυκείων της χώρας. Στη ΡΕΣ πλέον εκτός από μαθητές φοιτούν και μαθήτριες.
Η ελληνική παιδεία χρειάζεται τη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή και μάλιστα μέσα σε τόσο δύσκολες συνθήκες, όπως οι σημερινές, που χαρακτηρίζονται από έλλειμμα παιδείας, ήθους και αξιών. Και το όραμα των Αδελφών Ριζάρη τα περιέχει και τα παρέχει όλα.
Αιωνία η μνήμη των αοιδίμων κτητόρων της Ιεράς Σχολής ημών, Μάνθου και Γεωργίου, των Συμβούλων, των Διευθυντών, των Σχολαρχών, των καθηγητών και των προαπελθόντων αδελφών Ριζαρειτών της Σχολής.
Δεν λησμονούμε και δεν θα λησμονήσουμε ποτέ τη μεγάλη προσφορά των Ριζαρών. Αποτελεί για μας χρέος συνείδησης να τους τιμούμε πάντα, γιατί με το μεγάλο τους έργο στήριξαν τη σύγχρονη πορεία του Ελληνισμού και σήκωσαν ψηλά την Ελλάδα. Η ζωή τους, το λαμπρό τους παράδειγμα, η γεμάτη αυτοθυσία σεμνή προσφορά τους μας εμπνέουν κα μας οδηγούν. Οι Ριζάρηδες, που σήμερα τιμούμε, δείχνουν το δρόμο για τη δημιουργία, την αλληλεγγύη και την εθνική ανάταση ακόμη και σήμερα που η πατρίδα δοκιμάζεται.
Ευχαριστώ κι εγώ τον ομογάλακτο αδελφό κ. Παπαχρήστο Κων/νο της τάξεως του 1960 για την προσφορά του στεφανιού.
Συμπληρώνοντας τον κατάλογο των αδελφών Ριζαρειτών που μας άφησαν τα τελευταία χρόνια θα προσθέσω μερικά ακόμη ονόματα που έφυγαν από τη ζωή το έτος που διανύουμε: Ο ριζαρείτης αδελφός και ενεργό μέλος της ΕΑΡΕΣ Δημήτρης Σωτηρόπουλος, της τάξεως 1975, έφυγε στις 21 Φεβρουαρίου 2018• ο Νικόλαος Χούλης πρόεδρος του Πολυμελούς Συμβουλίου της ΡΕΣ, ο Πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννης Γιαμουρίδης της τάξεως 1973 με ενορία τον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδας Ηρακλείου. Αιωνία σας η μνήμη αγαπημένοι ομογάλακτοι αδελφοί Ριζαρείτες.
Σας ευχαριστώ όλους για την παρουσία σας εδώ. Ο Θεός να μας ευλογεί και να μας δίνει υγεία χαρά και ευτυχία προσωπική και οικογενειακή.

Ομιλία του Προέδρου του Παραρτήματος κ. Δημητρίου Ράιου

Σεβαστοί πατέρες,
κ. Δήμαρχε Ζαγορίου,
Aγαπητοί φίλοι και ομογάλακτοι αδελφοί,
"Πᾶς ἀχάριστος ἀμνήμων ἐστὶν εὐεργετῶν" αποφαίνεται η αρχαία σοφία.Κάθε συγκέντρωση στον ιερό αυτό χώρο για την απότιση τιμής και την εκδήλωση ευγνωμοσύνης προς τις δύο μακαριστές ψυχές των αδελφών Ριζαρών συνιστά αφ᾽ εαυτής σημαντικό γεγονός, αφού ἡ μνήμη τῶν εὐεργεσιῶν, όπως υπογραμμίζει ο Ιωάννης Χρυσόστομος,“είναι για μάς καλός δάσκαλος της ενάρετης ζωής μην επιτρέποντάς μας να πέσουμε σε ραθυμία και λησμονιά, και να παραδοθούμε στην κακία”. Χάρη στην ευποιητική φιλογένεια, τη φιλοπατρία, τη χριστιανική φιλαλληλία και τη μοναδική γενναιοδωρία του Μάνθου και του Γεωργίου, το τονίζω και φέτος, οφείλουμε όλοι μας _ αν όχι ολοκληρωτικά, τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό _ αυτό που είμαστε τώρα.
Tο ετήσιο μνημόσυνο των αείμνηστων αδελφών Mάνθου και Γεωργίου δεν είναι μόνο μια ηθική υποχρέωση παλαιών τροφίμων προς τους εμπνευστές, ιδρυτές και χορηγούς της Ριζαρείου• είναι ακόμη μια ευχάριστη αναπόληση των νεανικών μας χρόνων που γεύτηκαν τον πλούσιο άρτο και τα αστείρευτα πνευματικά νάματα μιας Μεγάλης Σχολής που ανέθρεψε σεμνοπρεπώς και πρόσφερε εξαιρετική μόρφωση σε εκατοντάδες εφηβικών ψυχών. Kαι πάνω απ’ όλα, επί των ημερών τῶν παλαιοτέρων ἐξ ἡμῶν o Νεκτάριος Κεφαλάς, Διευθυντής της Σχολής, υψώθηκε στη χορεία των Aγίων. Οι υποβλητικές και κατανυκτικές τελετές που ακολούθησαν την αγιοποίησή του, στην Αίγινα, το μοναστικό ησυχαστήριό του, και τη νέα Ριζάρειο Σχολή πρόσφεραν στις μαθητικές σειρές των ετών 1960-1961 και 1961-1962 μοναδική εμπειρία που δεν πρόκειται να σβήσουν ποτέ από τη μνήμη μας.
Οι καρδιές μας στρέφονται λοιπόν προς τους μεγάλους ευεργέτες της νεότητάς μας, αφού η ευγνωμοσύνη είναι η αδιάλειπτη ενθύμηση της καρδιάς. Aν η δική μας εποχή έχει να επιδείξει, όπως έχω υπογραμμίσει και παλαιότερα, τα τεχνολογικά θαύματά της, τις συνεχόμενες “προοδευτικές μεταρρυθμίσεις”, αλλά και την αχαλίνωτη ελευθεριότητα και τα δικά της ‘πλούτη’, αν προσκυνά σε καθημερινή βάση τον χρυσοῦν μόσχον, το χρήμα και τις αγορές, το έλλειμμά της σε τέτοιες ψυχές εμφανίζεται θλιβερό. Ψυχές που δούλευαν σκληρά στα ξένα, για να βιώσουν τη μοναδική χαρά που λαχταρούσαν: να γίνουν χρήσιμοι στον τόπο τους και αποτελεσματικοί αρωγοί μιας υπόδουλης Πατρίδας ...
Ως γνωστόν, η Ριζάρειος Σχολή ιδρύθηκε και άρχισε να λειτουργεί το 1844 προσφέροντας πολύ μεγάλες υπηρεσίες στην Eκκλησιαστική Eκπαίδευση και την Eλληνική Παιδεία γενικότερα. Δεκάδες Eπισκόπων και Mητροπολιτών (ανάμεσά τους έναςΑρχιεπίσκοπος και ένας Πατριάρχης), εκατοντάδες Kληρικών και Θεολόγων, και μια πλειάδα επιστημόνων,λειτουργών και υπηρετών της ελληνικής κοινωνίας αποτελούν τον ανεκτίμητο καρπό της Σχολής. Ωστόσο και ο Γεώργιος, όπως ο αδελφός του Mάνθος, δεν πρόφθασε να δει το όνειρό του πραγματικότητα, καθώς το 1841 πέθανε σε ηλικία 71 ετών. H ταφή του έγινε σύμφωνα με την επιθυμία του να «ἐνταφιαστῇ εἰς τὸ κατὰτὴν ὁδὸν τῶν Ἀμπελοκήπων πλησίον τῶν Ἀνακτόρων περιβόλιόν του», δίπλα στον ναό της Σχολής.
Aργότερα μεταφέρθηκαν από τη Pωσία και τα οστά του Μάνθου Ριζάρη και τοποθετήθηκαν σε χωριστό τάφο, πλάι στον τάφο του Γεωργίου. Σήμερα τα λείψανά τους αναπαύονται στο εσωτερικό και προ των βαθμίδων του ιερού βήματος του νέου ναού του Aγίου Γεωργίου, που χτίστηκε στην ίδια τοποθεσία.
Η Bουλή των Eλλήνων τιμώντας προσηκόντως τις υπέρ του Έθνους μεγάλες υπηρεσίες των δύο Pιζαρών χάραξε τα ονόματά τους στη μεγάλη αίθουσά της ανάμεσα στα ονόματα των μεγάλων ευεργετών του Έθνους.
“Εὐχαριστῶ ... ἐκ βάθους ψυχῆς καὶ καρδίας τὸν Ἐπουράνιον Δημιουργὸν καὶ Σωτῆρα διὰ τὰς πρὸς ἐμὲ ἀνεκφράστους εὐεργεσίας• καὶ, ἐπικαλούμενος τὴν ἄπειρον αὐτοῦ ἀγαθότητα, δέομαι μετὰ δακρύων, ἵνα, ὅταν εὐδοκήσῃ νὰ παραλάβῃ τὴν ταπεινήν μου ψυχὴν, νὰ τὴν παραλάβῃ ἐν ἐξομολογήσει καὶ μετανοίᾳ, τὴν ὁποίαν <ψυχὴν> συνιστῶ εἰς τὴν πρεσβείαν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, τοῦ φύλακός μου ἀγγέλου καὶ πάντων τῶν Ἁγίων τῆς ἐπουρανίου βασιλείας ...”
Την παραπάνω κατακλείδα της διαθήκης του Γεωργίου Ριζάρη, συμπληρώνουν όσα σημειώνονται στην αρχή της ίδιας διαθήκης:
“... Διὰ τοῦτο ἐκθέτω τὴν παροῦσάν μου ἐσχάτην θέλησιν, γνώμην καὶ διαθήκην, διαθέτων πᾶν ὅ,τιμᾶς ἐχἀρισεν ἡ ἄκρα τοῦ Παντοδυνάμου Θεοῦ εὐσπλαχνία εἰς τόνδε τὸν πρόσκαιρον βίον διὰ τῶν ἰδίων ἡμῶν κόπων καὶ ἱδρώτων. Δέομαι οὖν τῆς θείας αὐτοῦ ἀγαθότητος ἵνα μοι ἐμπνεύσῃ διατάξαι αὐτὰ κατὰ τὸ ἅγιον αὐτοῦ θέλημα πρὸς ἀνάπαυσιν τῆς ταπεινῆς μου ψυχῆς, καὶ τῆς τοῦ μακαρίτου αὐταδέλφου μου”.
Τα αποσπάσματα αυτά συνιστούνσυγκινητική μαρτυρία της βαθιάς ευσέβειαςκαι ταπεινοφροσύνης του Γεωργίου Ριζάρη, που αφιέρωσε, όπως είχε κάνει παλαιότερα ο αδελφός του Γεώργιος, όλη του τη ζωή και την περιουσία στην Πατρίδα και την Ορθοδοξία. Το όραμά του ήταν, όπως είδαμε, να ιδρυθεί στην ελεύθερη τότε Αθήνα (1844) Εκκλησιαστική Σχολή, για να προετοιμάζει κατάλληλα νέους για την ιεροσύνη. Με τη διαθήκη του όρισε ότι οι καθηγητές που θα διδάσκουν θα πρέπει να διαπρέπουν για την παιδεία και την αρετή τους. Βασική έγνοια του ήταν η Σχολή να διαπλάθει ηθικούς πρώτα απ᾽ όλα και κοινωνικά χρήσιμους χαρακτήρες• έτσι το άρθρο 161 της διαθήκης του ΓεωργίουΡιζάρη ορίζει: οἱ μέλλοντες νὰ ἱερωθῶσιν ἔχουν χρείαν ὄχι μόνον σπουδῆς μαθημάτων, ἀλλὰ καί... ἠθοποιήσεως. Tα παιδαγωγικά παραγγέλματα εθνικών και Χριστιανών συγγραφέων αποτελούσαν το ιδανικό της Ριζαρείου Παιδείας, που χαρακτηρίστηκε εύστοχα ως “Χριστιανικός ανθρωπισμός”. Τα παραγγέλματα του Ιωάννου του Χρυσοστόμου συνδυάζονταν αρμονικά με τις παιδαγωγικές απόψεις της θύραθεν Γραμματείας. Η έγνοια του Γεωργίου να ορίσει και τα μαθήματα που θα ήθελε να διδάσκονται στη Σχολή (Ελληνική γλώσσα, Λατινική γλώσσα, Εβραϊκή γλώσσα, Γεωγραφία, Εκκλησιαστική και Ιερά Ιστορία, Κοσμική Ιστορία, Μαθηματικά, Θεολογία “καθ᾽ ὅλους τοὺς κλάδους αὐτῆς”, Μουσική καὶ πρὸ πάντων Κατήχηση καὶ Ρητορική) δείχνει τους υψηλούς στόχους που οραματιζόταν για τη Σχολή του. Ήθελε οι Ριζαρείτες ιερωμένοι να διαθέτουν υψηλού επιπέδου Χριστιανική και θύραθεν Παιδεία. Ήθελε η Σχολή του να γίνει (όπως και έγινε) ένα από τα καλύτερα, αν όχι το καλύτερο δευτεροβάθμιο Εκπαιδευτήριο της Ελλάδας. Την εγκυρότερη αναγνώριση πρόσφερε η Ακαδημία Αθηνών που απένειμε εἰς τὴν Ριζάρειον (συνεδρία 28 -12-1966) το Χρυσοῦν Μετάλλιον “διὰ τὰς μεγάλας μορφωτικάς ὑπηρεσίας, τὰς ὁποίας προσέφερεν εἰς τὸἜθνος, ἀποτελέσασα κατὰ τὸν ὑπερεκατονταετῆ βίον αυτῆς ἑστίαν Χριστιανικῆς καὶ Κλασσικῆς Παιδείας”.
Σε προηγούμενες ομιλίες είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω ορισμένες από τις εξαίρετες μορφές των καθηγητών που δίδαξαν στη Ριζάρειο και συνέδεσαν επί πολλά χρόνια με τα μαθήματα το όνομά τους και γύρω από τα πρόσωπά τους είχε δημιουργηθεί θρύλος. Εμνευσμένοι και αφοσιωμένοι δάσκαλοι, επιμελείς και πειθαρχημένοι ιεροσπουδαστές έκαναν πράξη το όνειρο της φιλοπατρίας και της ευσέβειας του Γεωργίου Ριζάρη, όπως αυτή ξεχελίζει από τη διαθήκη του. Η έγνοια του να προσδιορίσει σε αυτήν το είδος των καθηγητών που ήθελε να διδάσκουν στη Σχολή (να διαπρέπουν, θυμίζω, για την παιδεία και την αρετή τους) και τα χρέη (δηλ. τις υποχρεώσεις) τῶν μαθητῶν, ιδιαίτερα διὰ τὴν ἠθικότητα αὐτῶν, ὑπὲρ πᾶν ἄλλο σπουδαίαν εἰς τὸν κοινωνικὸν βίονείναι απόρροια του ενστερνισμού μιας μεγάλης αλήθειας, όπως αυτή είχε διατυπωθεί στην πλατωνική ρήση πᾶσάἐπιστήμηχωριζομένη [247a] δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται.
Μόνο που η κατάκτηση της αρετής απαιτεί κόπο και ιδρώτα• τῆς δ’ ἀρετῆς ἱδρῶτα θεοὶ προπάροιθεν ἔθηκαν ἀθάνατοι, για να θυμηθούμε τον Ησίοδο (Έργα και ημ. 289), τον οποίο ανακαλεί ο Μ.Βασίλειος στον πασίγωστο λόγοτου Προς τους νέους (§ 5) ...
Ο Γεώργιος Ριζάρης πίστευε ότι παιδεία χωρίς αρετή ήταν μάταιη. Δυστυχώς στις μέρες μας γινόμαστε μάρτυρες συνεχών εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, όμως απόαυτές απουσιάζει εντελώς κάθε έγνοια ηθικής καλλιέργειας δασκάλων και μαθητών. Βασικό μέλημάτους είναι η προετοιμασία “προϊόντων” για τις κυνικές και ανταγωνιστικές αγορές μεπαρεπόμενη συνέπεια την απαξίωση και συρρίκνωση των λεγόμενων ανθρωπιστικών σπουδών και της θεολογικής Παιδείας. Το γοητευτικό πνεύμα της ήσσονος προσπάθειας κερδίζει συνεχώς έδαφος• ο ανήφορος αποθαρρύνει πολλούς, το κριτήριο της ικανοποίησης της μαθητικής πλειοψηφίας επικρατεί• και σε μια εποχή δεινής οικονομικής κρίσης (που για πολλούς οφείλεται πρώτιστα στην ηθική κρίση) η οικονομική ανταποδοτικότητα και οι επιταγές των αγορών μετρούν όλο και περισσότερο στις κυβερνητικές επιλογές, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει ακόμη η πολιτική ιδεολογία ...
Αναζητείται λοιπόν αρετή. Η αρετή που τρέφει την αληθινή παι-δεία και αποτελεί θεμέλιο της θρησκευτικότητας. Το παράδειγμα των αδελφών Μάνθου και Γεωργίου ας είναι οδηγός μας.
Αιωνία η μνήμη τους!